Afscheid van het cruisersleven

Het moest er eens van komen...mooie liedjes enzo. 

JM en ik beslisten om nog een paar weken Costa Rica in te trekken en het cruisers leven al wat eerder achter te laten, we zijn er nu zo dichtbij.

Vanuit Nargana, een Kuna dorpje boeken we een vlucht in het lokale "boekingskotteke", kantoor kan je het echt niet noemen, een stukgesneden kartonnen doos vormt de desk, computers staan er niet, het enige waarmee gewerkt word,  is een GSM om de beschikbaarheid te controleren en te reserveren. Namen, paspoort nr en datum van vertrek is het enige dat ze nodig hebben, betalen? Neenee niet hier, dat moet gebeuren op de luchthaven in Panama City, als je arriveert.

Nog nooit meegemaakt dat je eerst vliegt en dan pas betaalt maar goed, we kijken er niet meer echt van op, vlucht geboekt.

We staan veel te vroeg op, ik met een dubbel gevoel...we gaan nog niet naar huis maar we moeten wel weer afscheid nemen van mijn ouders. Het meest vervelende moment van elk bezoekje aan de Jakker maar jammer genoeg hoort dat er bij.

In 2 shiften varen we met de Jak naar de "luchthaven". Die bestaat uit een steiger, een klein vervallen gebouwtje, enkele "Kuna" wc's en de landingsstrip.

Gepakt en gezakt staan we effectief naast de landingsbaan te wachten, er komen 3 personen "luchthaven personeel" aangevaren die de "check-in" doen van onszelf en nog 5 andere passagiers. We moeten zelf onze naam op de lijst zetten terwijl onze bagage gewogen wordt op een gewone badkamer weegschaal. Allemaal erg primitief maar geweldig leuk om te zien dat deze manier hier gewoon werkt.

Dan is het wachten op het vliegtuig....eindelijk na een extra uur wachten, horen we het brommen van de motoren. De britten norman, een tweemotorig vliegtuig dat 6 passagiers kan meenemen, landt op 100 m van ons, er stappen 2 mensen uit....en de rest blijft zitten. En ja, onze vrees wordt werkelijkheid, er worden slechts 2 namen afgeroepen, zij mogen instappen, vliegtuig vol, 5 personen waaronder wijzelf blijven achter.

Blijkbaar is dit niet de eerste keer, morgen is de volgende vlucht wordt ons medegedeeld. Het Amerikaanse koppel wordt kwaad, zij hebben morgenvroeg reeds hun connectie vlucht naar huis.Maar het vliegtuig is weg en we varen samen met hun terug naar het dorp.

We kamperen met onze bagage voor het volleybalveld van het dorp, er is reeds een match en de lokale mannen zitten al aan de rum en het bier, t'is immers zondagochtend en al 9 u??

JM spreekt het hoofd van het dorp aan en kan uiteidelijk een lancha regelen die ons over 1,5 u oppikt en naar een ander dorp op het vaste land brengt, vandaar kunnen we dan verder per jeep. Lancha's zijn vrij kleine open en vooral natte boten die de intereiland transporten regelen voor de Kuna. Een soort van water taxi, die we op alle eilanden zagen.

Hier zit ik niet op te wachten, het waait vandaag nog harder dan andere dagen, dat betekent dat jezelf en je bagage kletsnat wordt op het uur varen richting Carti, maar goed veel keuze is er niet.

Gelukkig zorgt onze "Jakker crew"voor ontbijt, koffie en worden er gratis plaspauzes aangeboden aan boord. Voor ons is de Jakker gelukkig nog steeds een back-up als we hier niet weggeraken.

We hangen rond in het dorp, zweten ons te pletter, kijken naar het lokale volley tornooi en worden nog eens ondergedompeld in de Kuna cultuur.

De lancha is een half uur te laat, ondertussen zijn we weer afscheid aan het nemen....en net op dit moment komt de meneer van het luchthaven "kantoor" ons vertellen dat er een extra vliegtuig is aantocht is om ons op te pikken. Oei dit wordt moeilijk, gokken op 2 paarden werkt niet want de lancha taxi gaat ook vertrekken. Na even beraadslagen met onze Amerikaanse medereizigers, gokken we op de meer comfortabele vlucht. Spannend.....na nog es 2 u wachten, varen we terug richting luchthaven. De Jak en mijn ouders natuurlijk ook weer van de partij.  Tijdens het uitladen barst er een gigantische tropische regenbui los... Kletsnat zijn we, bwah niet  erg zo'n douche na een paar uur zweten. 

Eindelijk horen we opnieuw het brommen van de motoren en komt dezelfde britten  norman aangevlogen over de jungle, de piloten worden op gejuich en geklap onthaald, zij waren hier deze morgen ook. We dragen onze tassen zelf naar het vliegtuig, de piloot laadt ze in, we kiezen een zetel achter de piloten, ze stappen in, doen de checklist en starten de motoren. Hm dit doet mij terugdenken aan vliegen in zwartberg, met papa in de Cesna en later al staande achter de piloten in de grote Antonov 2. 

Dit is echt vliegen, I like this!

 

De piste is net lang genoeg om op te stijgen, ondertussen wuiven we nog eens naar mijn ouders, ze worden langzaam kleine figuurtjes....ik vraag me af wanneer en vooral waar we hun weer zullen terug zien?

 

Maar er is gelukkig weinig tijd om hierbij stil te staan. Het uizicht is adembenemend. We vliegen over alle eilandjes die we de afgelopen weken al zeilend verkenden en ondertussen heel vertrouwd zijn. We zien de ankerplaats van Nargana met een kleine Jakker in het midden, iets verder het  grote zeeschip vastgevaren op het rif, alle kleine eilandjes errond....supermooi om vanuit de lucht te zien.

 

De piloten trakteren ons op een extraatje, een sightseeing toertje in de vorm van een low-pass over de ankerplaats van Green Island inclusief 360 bocht. We genieten van de verschillende tinten blauw water, het witte van de stranden, de palmbomen en riffen met branding die het eiland omzomen. We herkennen zelfs  Giggles, bevriende Nederlandse cruisers op anker zo laag vliegen we. Dit soort vliegen is te gek!

Daarna klimmen we om over de bergen te vliegen en amper 45 min later staan we op de luchthaven in Panama City.

 

Raar hoe snel je went aan kleine hutjes, zanderige wegjes, geen internet, back to basics....hier is weer alles te krijgen. We trakteren onszelf op een uitgebreide en overvloedige douche, op een lekkere steak en een goed, betaalbaar glas wijn. 

En ja hoor, al deze overvloed, grote gebouwen, pubs, Amerikaanse ketens, druk verkeer....daar wen je ook weer aan in een mum van tijd.

Maar het cruisers leven in Kuna Yala heeft ongetwijfeld indruk nagelaten. Ik zal tijdens een douche nog dikwijls terugdenken aan de Kuna die met bootjes hun water uit de rivier halen of aan mijn ouders die elke regenbui verwelkomen in de vorm van drinkwater. Wij, Westerlingen zijn zo verwend met onze overvloed aan koekjes, twix, chocolade, chips, etc... En we beseffen het niet eens meer!

teveel om op te schrijven of ???

ai,oei, wat is er gebeurd?
10 dagen achterstand op mijn blog, zijn we in slaap gevallen,lui geworden of hebben we gewoon het juiste strand gevonden?
Misschien wel allemaal een beetje of juist niet,want echt stil gezeten hebben we hier niet!
Teveel avontuur achter elkaar,moeilijke internet toegang zullen we maar zeggen! Ik ben jullie dus nog wat schuldig, het verhaal vd afgelopen 10dagen,het einde vd Jakker expeditie,het Cost a Rica verhaal... Dit volgt zo snel mogelijk,nu moeten we instappen in ons vliegtuig dat ons terugbrengt naar Panama vanuit Costa Rica na een 11 daagse crazy trektocht. we gaan terug naar Panama,alwaar de hamerhaaien en andere lieve oceaan bewoners op ons wachten in Coiba National Park. wordt dus vervolgd...

Kerst kado?

Ok, ondertussen is nieuwjaar al voorbij, ik ben een beetje achter maar ga het me niet aantrekken...dus nog even terug naar kerstmis...

 

Kerst kadootjes? In heel Kuna Yala vind je nog bijna geen groenten, laat staan kerst kadootjes. Het eilandje waar we voor anker liggen tijdens de kerstdagen heeft slechts 3 hutjes.

Een paar dagen eerder heb ik een heleboel sand dollars opgedoken, de restanten dan toch. Sand dollars zijn een soort zee egels maar zonder de lange stekels. ze vormen de maaltijd van de grote rode zeesterren die hier overal zitten. Het overblijfsel van de maaltijd is het platte ronde schild van de zee egel met een mooie tekening op in de vorm van een ster.

Ik ben in een creatieve bui, haal eerst hier en daar het zeewier eraf, laat ze bleken in javel en jawel,  daar is onze kerstversiering en kerst kadootjes recht uit de zee.

 

Onze echte verrassing krijgen we een dag later in Porvenir waar we (nu pas) inklaren in Panama. 

Het wil lukken dat er op hetzelfde moment een groot cruise schip ligt waarvan de middag uitstap met vieruurtje op het eiland wordt georganiseerd. Terwijl we staan te wachten tot de douane beambte ons wilt verder helpen, staren we met water in de mond naar de buffet tafel vol met ijsblokjes en daarbovenop mischien wel 10 soorten fruit uitgestald. Het water loopt me bijna uit de mond, zolang geleden dat we nog zoveel fruit hebben gegeten, het enige dat we hebben kunnen vinden op de eilanden zijn een paar appels en bakbananen. 

Terwijl we staan te gapen naar al het fruit, wilt iemand van de crew een cocosnoot uit een boom kappen, ik vertelde reeds eerder dat cocosnoten een cash betaal middel zijn voor de Kuna. Daar kom je als buitenlander dus niet zomaar ongestraft aan, JM brengt hem van het idee af en gaat een babbeltje aan. Hij blijkt kok te zijn...

Het buffet loopt stilaan ten einde en wordt opgeruimd door de crew, alle overblijvende stukken fruit gaan onherroepelijk de vuilbak in en de ijsblokjes worden op het strand gekieperd. Wij staan er alle vier verbijsterd bij, zoveel fruit weggooien en ijsblokjes.... met deze warmte geen luxe. De passagiers van het cruise schip vinden hetmaar allemaal normaal,lijkt wel.

Onze blijdschap is dan ook enorm als we zien dat de kok teken doet om eens te komen......blijkt dat we een  ganse doos ananas zomaar krijgen! Met de glimlach laden we die in de Jak! De crew van het cruise schip doet er nog een schepje bovenop en komt met een 2 de doos aandragen vol met appelsienen, mango, papaya, watermeloen, honeydew meloen.....we kunnen onze lol niet op! Eénmaal dat er iets aan land is gewwest van het cruise schip mag het niet meer terugkomen. Jakker offert zich graag op om vuilbak te spelen!

Exotische fruitsla als dessert, ontbijt en vieruurtje! Wij zijn super content met ons onverwacht gezonde kerst kadootje!

 

Wat schaft de pot met kerst?

Dat is een serieuze vraag op de Jakker, ongeveer een maand geleden deden we de grote inkopen in Columbia. Maar die voorraad begint stilaan te slinken, zeker de verse dingen en lekkere dingen. Groenten konden we gelukkig een beetje aanvullen met basics in Nargana, het beetje kalkoen dat we kochten is zo goed als op, we hebben immers geen diepvriezeraan boord.

Sinds Columbia horen we stees weer het woord " rantsoen" terugkeren en we zijn ondertussen allevier een paar kilootjes lichter geworden. met kerst willen we het woord "rantsoen" of "spaarzaam zijn"dan ook niet horen. De opgespaarde nootjes, chips, koekjes, vanillepudding en de goeie fles wijn moeten eraan geloven maar daarmee is het kerstdiner nog niet bepaald.

Volgens onze familie traditie, eten we de laatste jaren tijdens het kerstdiner steeds kreeft...zeker een mogelijkheid hier. Af en toe komt er een dug out canoe (uitgeholde boomstam) voorbij die langousten verkoopt maar hier hebben we er nog geen één gezien. We besluiten om op kreeftenjacht te gaan en ons geluk te beproeven om geen hamburgers of weense worstjes te moeten eten met kerst.

Alle flessen worden gevuld, we halen onze duikmaterialen boven en gewapend met handschoenen, haken om de beesten te pakken en een zak vertrekken we met ons vier naar het rif waar we eerder al langousten zagen. Onze Franse buren doen mee en volgen ons in de dinghy. 

Langousten zijn nachtdieren dwz dat ze overdag verstopt zitten onder rotsen en in holen. Je spot ze enkel doordat de lange voelsprieten meestal uit hun hol steken, opletten geblazen dus.

Het is de eerste keer dat een duik in het teken staat van voedsel en het valt me ineens op hoe anders je kijkt naar je omgeving dan normaal. Vissen interesseren je niet, koralen ook niet, je scant de bodem op zoek naar gaten en holen of voelsprieten. JM vindt er eentje maar het hol is te diep en de langoust weet zich telkens in een ander hoekje te verstoppen, ik kijk een beetje verder rond en zie ineens een mega grote langoust zitten, vrij bovenop een stuk koraal! JM nog steeds druk bezig, komt uiteindelijk toch mee kijken wat ik wil tonen. Hij pakt de kreeft gewoon met een gehandschoende hand! Hem in de zak steken is iets moeilijker, hij klappert met zijn staart en zet de poten breed maar we slagen erin en gaan nog even verder op jacht. Uiteindelijk komen we na een duik van 70 minuten boven met 5 kreeften. Ons aandeel zijn 3 grote langousten, de Fransen hebben er 2 kleinere gevangen.

 

Ons kerstdiner is veilig gesteld!

s' Avonds smullen we van onze zelf gevangen langousten, met een beetje cocktail saus, pasta en wat groeten smaken ze uitstekend!

 

Scooter duiken of scooter snorkelen? Grotten!

Holandes cays in San Blas, berucht of befaamd?
Ergens zou er in dit grote barrière-rif een doorgang zijn tussen binnenzijde en buitenzijde en aan ons om dit te zoeken, te exploreren, te doorgronden, in kaart te brengen en zoveel méér (zou blijken)!
Na onze onze aankomst op de oostelijke Holandes Cays, bleek de zee erg ruw te zijn, brekers van 9-12ft, zijnde 4mtr hoog. Niet bepaald aangenaam om dat langs een barrière-rif te gaan duiken, verkennen.
Na enkele uren rond scooteren met onze Poseidon onderwaterscooter, ideaal om op een korte tijd enorm veel afstand te verkennen (we doen op 1uur zo'n 2km rif verkennen) alsook om serieus diep te vrijduiken, de scooter trekt je naar beneden zo snel je je oren kan klaren en je bespaart veel lucht doordat je zelf niet moet zwemmen, waardoor je diepe vrijduiken kan maken, voor mij tot zelfs -30mtr diep (goed geoefend tijdens de Dive4Life trips van Time To Dive in België), vinden we wat lijkt een mogelijke grot-ingang te zijn. Op onze eerste dag reeds zoveel geluk, hmm?

Met behulp van de scooter probeer ik mee een weg te banen doorheen de brekers, maar al snel moet ik het opgeven doordat ik niets meer zie, mijn zicht onderwater wordt vertroebeld door miljoenen kleine luchtbelletjes, opgelost in het water door de grote overslaande brekers.
De tunnels induiken met behulp van de scooter maar zonder perslucht-apparatuur, lijkt een uitdaging die ook eindigt na 10 meter wegens nul zicht onder water.
Blij met het resultaat keren we terug naar de SY Jakker en bespreken we onze taktiek voor de komende dagen. We maken de duiksets klaar, duiklampen, mogelijke hulp-duikflessen, lijnen, haspels en noem maar op. Het gehele duikarsenaal dat we bij hebben wordt nagekeken, o-ringen opnieuw ingesmeerd met speciaal silicone-vet, batterijen opgeladen van de onderwater foto en video-apparatuur, we zijn er klaar voor.

Het weerbericht voorspelt de komende dagen afnemende golfhoogtes, dus we wagen opnieuw een poging na een goede nachtrust. Reeds bij het ontwaken horen de minder branding, de golven zijn rustiger en het lijkt ideaal. Bepakt met al het nodige duikmateriaal trekken we erop uit met onze bijboot, de Jak. Het is laagwater, dus ideaal om de verkenning te starten. Wat we aantreffen is ronduit fantastisch, helder water, rustige zeegang en dus starten we onmiddellijk de eerste verkenningstochten. Na een uur rondzwemmen, heb ik een eerste gedeelte met 2 grote kamers in kaart gebracht en ga ik terug naar de Jak alwaar ik zowel met Karen als Jaklien een 2de en 3de duik maak in dit gebied. Vele donkere tunnels en zij-passages zijn nog niet bereikt, maar dat is voor morgen. Na 3uur rondzwemmen en orientatie is mijn kaars uit, niet zozeer licht of lucht,nee, mijn energie!

Dag 3 beloofd even rustig te zijn als dag 2, maar oh nee, verkoop het vel van de beer niet voordat...?
Vol goede moed starten we aan de nieuwe exploratie-dag en wil ik een grote passage in kaart brengen tussen binnen- en buitenzijde. Met Karen aan mijn zijde, starten we met een basislijn doorheen een grote tunnel, maar éénmaal binnen, worden geconfronteerd met gigantische stromingen,die ons wegzuigen alsof we stofdeeltjes zijn! Onmogelijk hier tegenin te zwemmen, onmogelijk hier zelfs iets tegenin te brengen, toch slagen we erin een basislijn van 50meter te leggen, die later blijkt het begin te zijn van ons succes, namelijk het vinden van de doorgang tot aan de open zee!
We zijn dankbaar voor onze ervaring in grot duiken over de gehele wereld, zowel in Florida, Boedapest en Zuid-Afrika, want die gebruiken we hier maar ook erg blij dat we degelijk uitgerust zijn met duikmateriaal dat tegen een stootje kan, want dat is hier serieus nodig. Ook onze lichamen hebben al hun energie verspeeld en de laatste meters terug naar de hoofdkamers zijn een uitputtingsslag, een marteling.

Met gemengde gevoelens keren we terug naar de boot, onderweg meedrijvend met de sterke stroming, zien we vele roggen, haaien en al dat moois wat een barrière-rif kan tonen!

Dag 4 doen we opnieuw met dezelfde ijver en inzet als daags ervoren. De zee lijkt wat rustiger, golven zijn minder hoog en oh ja, het is daags voor Kerstmis.
Terug de hoofdkamers in, hmmm is deze stroming nu sterker of wennen we eraan?
De tunnel maakt ons onmiddellijk duidelijk dat er nog steeds een stevige klauter karwei wacht, want de stroming is alom. Geen mogelijkheid tot het verderzetten van de diepe exploratie en dus verkennen we enkele dwarse zijgangen, treffen veel vis aan alsook vele slapende haaien en ander moois. Ook besteden we veel aandacht aan de zeldzame schelpen die we in de diverse tunnels aantreffen en mijn gedachten gaan naar Chris Vos, dé kenner van schelpen die vorig jaar een prachtige tentoonstelling gaf in Aarschot en geen moeite bespaarde om ons rond te leiden en één en ander uit te leggen! Want zeg nu eerlijk, wie als duiker besteed er nu aandacht aan schelpen?? Wel, sinds die rondleiding is er voor mij een extra nieuwe dimensie opengegaan onderwater! Bedankt Chris!
Op dag 4 neem ik ook 2 Franse duikers mee in het tunnel systeem, Laurent en Regis. Beide stevige bretoense duikers met erg veel ervaring en enorm enthousiasme; Stevig of niet, ook zij worden dooruit de tunnels geblazen, hun kracht kan duidelijk niet op tegen al het natuurgeweld.
 

Tunnels en stroomversnellingen

Voilà, we zijn weer terug in Nargana, the internet town of the San Blas. Niet dat we het echt gemist hebben, er was meer dan genoeg te doen de voorbije week.

Op de Cayes Hollandes bv, een groepje eilanden achter een gigantisch groot rif en tegelijk de buitenste en dus meest afgelegen eilanden van de hele archipel.


De GPS toont verschillende riffen op weg naar de ankerplek, maar omdat de kaarten eerder niet helemaal juist bleken te zijn, hou ik de koers mee in de gaten, vanvoor op de boeg van de boot. Hier kan je de riffen mooi zien liggen door de verschillende tinten blauw in het water voor ons, elke tint heeft zijn eigen diepte, belangrijk om het lichte blauw te vermijden. Ik hou ervan hier te staan, in de wind, het ruisen van de boeggolf vlakbij en je hebt het beste zicht op weer een nieuwe plek.

Eindelijk vinden we helder water!
Eénmaal op anker kunnen JM en ik niet meer wachten om hier op ontdekking te gaan met snorkel en zwemvliezen. We laten de Jak in het water en stuiven "in plané" over het azuurblauwe water richting rif. Tussen de ondieptes die naar het rif leiden, heeft er zich een dieper kanaal gevormd waardoor het water van de golven die continu over het rif slaan naar buiten stroomt. We volgen het kanaal stroomopwaarts tot aan het rif.
Door de hoge brekers op het rif, is het onmogelijk om van onze kant, de binnenkant van het rif, eroverheen te gaan richting zeekant, zoals we reeds eerder deden, om te duiken aan de buitenkant.
We varen verder evenwijdig met het rif, misschien is er ergens toch nog een doorgang?
Zo'n 500 m verderop stroomt het water nog harder naar binnen, via een soort kanaal. JM is er zeker van dat er een verbinding met de zee is. We ankeren de Jak en nemen een kijkje. Met behulp van de onderwaterscooter zwemmen we in het water makkelijk tegen de stroming in en kijken binnen in een brede onderwater canyon tussen de koralen. We zien grote oceaan trekkersvissen, allerhande baarzen en verschillende vertakkingen naar andere tunnels. Om de beurt duiken we onder terwijl de scooter ons naar beneden trekt, de diepte is slechts 4-5 m maar op snorkel zijn we beperkt en kunnen we de tunnels niet helemaal inzwemmen. We kijken allebei al uit om morgen terug te komen met onze duikuitrusting en lampen, zodat we het tunnelsysteem echt kunnen verkennen.

Op de terugweg pikken we nog even een "stroomversnelling" mee. We laten ons in het kanaal op snorkel meevoeren op de altijd aanwezige stroming. Vergelijk het met de stroomversnellingen in een zwemparadijs als Erperheide of Hengelhoef, het water is ongeveer even warm, de stroming net iets harden, alleen is het water zout en het zicht onderwater is anders dan de zwembad tegels van Erperheide. We hoeven bijna niet te zwemmen, het enige dat we doen is rondkijken en ja, we zien tientallen grote, ronde grijzige marmerroggen die eten zoeken op de zandbodem van het kanaal. Gigantische beesten met een staart, bijna dubbel zo lang als hun lijf, stuk voor stuk zitten ze als stofzuigers in het zand te wroeten op zoek naar een schelpenmaaltijd en storen zich niet aan ons. Een grote barracuda is nieuwsgierig, zo eentje als het "vriendje" van Julie op het huisrif in Bonaire, alweer een eeuwigheid geleden....
We ontwaren de donkere contouren en de typische zwembeweging van een verpleegstershaai en  zwemmen een heel stuk mee, ze doet enorm veel moeite om nog sneller te zwemmen dan ons, maar met onze vinnen hoeven we in snelheid niet onder te doen voor de haai.
Waar we in Egypte zoveel moeite doen om tijdens zware stromingsduiken of diepe duiken haaien of roggen te zien, zwemmen ze hier gewoon rond ons terwijl we een beetje meedrijven op de stroming met een dinghy achter ons aan, just so easy...ongelooflijk!

De stroomversnelling eindigt in grote koraalblokken, hier blijven we nog even rondhangen om de snelle baarsjes, veelkleurige anemonen, blauw-groene papegaaivissen en kleine schichtige blennies te bewonderen die rondzwemmen tussen het hersen- en geweikoraal, hun biotoop.
Wat een geweldige onderwater speeltuin! Hier kan ik me nog dagen amuseren in onze zelf ontdekte stroomversnelling en tunnel doolhof!
It just doesn't get any better than this!

Kuna Yala

Kuna Yala is het grondgebied van de Kuna indianen in Panama. De San Blas archipel maakt hier deel van uit.

Tupak is het eerste eiland dat we aandoen, na een nacht op zee is alle hens aan dek om ons door de hoge golven en riffen heen te leiden naar de ankerplaats.
Even later liggen we op anker in een waar filmdecor. Als je rondkijkt zie je aan de ene kant palmbomen met een wit strandje, iets verder het dorpje met rieten hutjes en aan de overkant van de baai de jungle van het Panamese vaste land, met daartussen verschillende boomstam kano's van de lokale bewoners. Ulu noemen ze deze bootjes, op het eiland zien we zowaar een werkplaats waar 2 mannen een boomstam omtoveren tot ulu. Nee, het uithakken van de boomstam gebeurt toch niet helemaal op de traditionele manier. De ruwe vorm wordt uitgezaagd met een heuse kettingzaag. Tja, de moderne wereld is nergens meer veraf...

Met gigantische zeebenen door al die dagen op zee en op anker, waggelen we verder door het dorpje. Het bestaat uit tientallen hutten, gemaakt uit boomstammen en een dak van palmbladeren. De sanitaire voorzieningen, met name de WC, vind je steeds aan de waterkant. Het is een kotteke boven het water, op palen gebouwd met wat stokken afgeschermd en waarschijnlijk een gat in de vloer...nee ik heb deze WC even niet uitgetest. Op die manier is het probleem van riolering wel opgelost natuurlijk, alleen heeft de waterkant meestal niet zo'n frisse geur....
Voor drinkwater lopen de vrouwen lopen de vrouwen met grote emmers richting de bron iets verderop. Langs een smal pad door de jungle en een riviertje wandelen we erheen. Buiten water halen wordt er in de rivier ook uitgebreid de was en de plas gedaan. Een paar vrouwen en kinderen zijn zich uitgebreid aant wassen. Wat er dan nog overblijft aan zuiver water is nog maar de vraag.

Je vraagt je nu waarschijnlijk af van wat deze indianen leven?
Wel de Kuna economie draait volledig rond kokosnoten. Elke Kuna familie heeft een aantal kokospercelen, die overgaan van vader op zoon. Elke boom levert ongeveer 30 kokosnoten op per maand, het hele jaar door en 1 koksnoot is zo'n 40 dollarcent waard...tel uit je winst. De kokosnoten worden gebruikt als betaalmiddel in de lokale winkeltjes of ze worden verkocht aan de Colombiaanse boten die elke week supplies leveren en kokosnoten opkopen.

De mentaliteit van geld verdienen is hier totaal anders dan in Europa. Elke Kuna waar we mee babbelden, vertelde ons dat hij niet meer dan een paar uur per dag werkt. Ze gaan enkel kokosnoten halen als er geld nodig is in het huishouden, is dat niet echt het geval dan werken ze gewoon niet. GEweldig toch om die keuze te hebben. Ze natuurlijk niet in de chique huizen die we in Europa zo op prijs stellen...

De vrouwen houden zich vooral bezig met mola's. Heel kleurige handwerkjes, bestaande uit verschillende lappen stof op elkaar waaruit dan patronen worden gesneden, die afgewerkt worden met kleurige randen.
Overal wenken de vrouwen ons om ze te komen bekijken en kopen. WE hebben dikwijls meer bewondering voor de traditionele kleding die ze dragen dan de mola's die ze willen verkopen. Kleurige kralen bedekken hun onderarmen en - benen, zussen dragen blijkbaar dezelfde kleuren.

Indrukwekkend om deze cultuur te leren kennen, ik voel me steeds en reus als ik langs hun sta. Ze zijn dan ook, na de pygmeëen, het kleinste volk ter wereld en zo vriendelijk. Dat valt me meteen op. Overal op de armere eilanden van de Carieb word je steeds geconfronteerd met bedelende mensen, jongens die naar je boot roeien en vanalles van je willen. De Kuna verkopen enkel hun koopwaar en in de dorpen waar we rondwandelen zijn ze oprecht vriendelijk en nieuwsgierig naar de blanke buitenlanders. Ze willen onze naam en leeftijd weten en zijn net zo nieuwsgierig naar ons als wij naar hun.
Op het eiland Mamitupu waren we het eerste jacht sinds 2 maanden, dat is toch fantastisch en geeft je een gevoel alsof je het eiland zelf ontdekte. Je hoort het al, de Kuna indianen zijn heel sympathiek en krijgen een speciale plaats in onze reisherinneringen.